De middeleeuwen
Het ontstaan - Dieven Acker & de Devemeersen
In de loop van de middeleeuwen was bijna alles moerasgebied. In Ingelmunster, rond de (Oude) Devebeek en de Lapperbeek werd het moeras geleidelijk drooggelegd door het omleiden van waterlopen en het delven van bijkomende afwateringsgrachten, waardoor o.m. de Borchtmeersen, Kerkemeersen, Devemeersen, Kazantmeersen en Gavermeersen zijn ontstaan.
Dieven Acker, het latere Deefakker, een grote hofstede met landerijen te Ingelmunster, slaat op de Dieve- of Devebeek die aan de rand van bepaalde akkers ligt. De Devebeek vormt een stuk van de oostelijke grens met Meulebeke en slingert zich dan ongeveer 2.000m door het grondgebied van Ingelmunster. Vervolgens stroomt ze ten oosten van het ‘Goed ter Kruysen’ en de Beelshoek naar de Mandel. Het is daar waar men met walgrachten het moeras drooglegde en de devemeersen ontstonden. Ook Deefakker, één van de oudste en grootste hofsteden met landerijen in Ingelmunster was volledig omwald.
Weetje : Het hydrografische netwerk van vele gemeenten zoals bijvoorbeeld Ingelmunster bestaat uit vele vertakte beekstelsels met kleine, smalle valleien die de gemeente doorsnijden en/of gedeeltelijk begrenzen, o.m. de Devebeek en de Oude Devebeek. Door de Mandel, bijrivier van de Leie, op de as Brugge – Kortrijk, speelt de gemeente Ingelmunster een belangrijke rol tijdens de Middeleeuwen. Ter hoogte van de grens tussen Meulebeke en Ingelmunster mondt in de Mandel de Devebeek uit, de belangrijkste zijwaterloop van de Mandel en de meest uitgestrekte beek op het grondgebied van de gemeente.
Waar op heden nog de restanten van de walgracht op Deefakker zichtbaar zijn, weten we met zekerheid dat Deefakker vroeger volledig omwald was.
Tijdens de vroege middeleeuwen (5de tot 10de eeuw) werd ook veel belang gehecht aan walgrachten. Aanvankelijk dienden deze om zich te beschermen tegen de Noormannen die van over zee kwamen enerzijds & om het moerasgebied droog te leggen anderzijds. In de late middeleeuwen (10de tot 15de eeuw) waren ze populair voor de oppervlakkige afwatering van de nederzetting, zo ook bij Deefakker.
Verder bakenden de walgrachten de eigendommen af en konden de mensen zich beschermen tegen struikrovers evenals tijdens opstanden & oorlogen. Men bouwde toen ook dikke toegangspoorten, soms met een torentje en uitkijkkamer.
Later werd de walgracht een statussymbool.
De steden waren in de Middeleeuwen zelfs volledig omgeven door water. Rivieren vormden een waterweg in noordelijke richting, naar de zee.
Deefakker tijdens de Middeleeuwen (500 - 1500)
Ingelmunster zou volgens de legende ontstaan zijn in de 7de eeuw, uit de vestiging van een Engels klooster, dit op vraag van (de later Heilig verklaarde) Amandus. Rond 1075 bouwde vervolgens Robrecht De Fries, Graaf van Vlaanderen, een burcht op de ruïnes van het Engels klooster (cfr. dat later omgeturnd werd naar het huidige kasteel te Ingelmunster). Robrecht de Fries was graaf van Vlaanderen van 1071 tot 1093. Hij bouwde meerdere burchten in Vlaanderen om de Noormannen die over zee kwamen af te slaan.
Hij was ook een belangrijk persoon in die tijd om de stad Brugge te laten bloeien, naast enkel oorlogvoeren. Dit betekent dat er in Ingelmunster reeds een nederzetting bestond. Of grote hofsteden met landerijen zoals Deefakker toen reeds bestonden, is niet gekend maar aldus wel mogelijk.
Weetje : Munster is afkomstig van het Latijnse monasterium of klooster. De eerste vermelding (1099) als “Ingelmoenstre”, wat etymologisch verklaarbaar is als Engels Klooster (Anglo-Monasterium) of klooster op de hoek van de heerlijkheid.
Robrecht bouwde ook een burcht te Wijnendale (Torhout), waar hij vaak verbleef. Opvallend is wel dat het kasteel Wijnendaele ook later (1400 - 1500) een link heeft met Deefakker vermits de leenheer Filips van Kleef van Wijnendaele "Dheerlijkheid van Deefakker" toebehoorde.
Robrecht De Fries (Huis van Vlaanderen, 862 - 1119), staat bekend om zijn binnenlandse hervormingen die met de steun van de steden het grafelijk gezag verstevigden, ten nadele van de voorrechten van de adel en geestelijkheid. Hij maakte van Brugge een Europees handelscentrum. Brugge werd ook een politiek centrum. Temeer lezen we dat Robrecht de Fries Brugge uitriep tot hoofdstad van zijn graafschap, dewelke mee de start zou worden voor de economische bloeitijd. Het Zwin verbond Brugge met de zee. Hoewel die verbinding (‘navelstreng’) op termijn verzandde, bracht ze de stad een ongekende economische bloei. Brugge groeide uit tot een van de belangrijkste handelscentra van Europa.
Weetje : Robrecht de Fries had eigenlijk afstand gedaan van zijn graafschap na zijn huwelijk waarbij hij regent werd in Holland maar bij het overlijden van zijn vader eiste hij het graafschap van Vlaanderen toch terug op en greep de macht. Zijn tante, Richildis voer daarom ook oorlog tegen Robrecht de Fries omdat haar zoon, Arnulf, eigenlijk het recht had. Echter werd Richildis leger op 22 februari 1071 in de slag bij Kassel verslagen en in de slag werd haar zoon, Arnulf, gedood.
De graaf van Vlaanderen, stond onder het gezag van de Franse koning. Vlaanderen had wel een speciale status binnen het Franse koninkrijk sinds graaf Boudewijn II (Huis van Vlaanderen, 862 - 1119) in de 9de eeuw een onafhankelijke koers voer. Economisch was Vlaanderen immers meer afhankelijk van Engeland (cfr. wolhandel en lakenindustrie) en dat was niet altijd naar de zin van de Franse koning.
Filips de Schone, toenmalig koning van Frankrijk, op veroveringstocht in Vlaanderen (1297), nam zijn intrek in de burcht te Ingelmunster (cfr. later omgebouwd naar het huidige kasteel).
De Bruggelingen, bang dat de koning bij een bezetting van de stad, het Heilig bloed, zou meenemen, kwamen de koning tegemoet en bieden hem de sleutels van de stad aan.
De keuze voor een verblijf in Ingelmunster was niet toevallig. De kasteelheer was immers een trouwe aanhanger van zijn vijand, de Graaf van Vlaanderen, toenmalig Gwijde de Dampierre (Huis van Dampierre, 1278 - 1405). Door hier zijn intrek te nemen, demonstreert de vorst zijn machtspositie.
Gwijde, die als tweede zoon niet direct uitzicht had op een eigen gebied, had door zijn huwelijk met Mathilde van Béthune (ook Machteld van Béthune en Dendermonde genoemd, dochter van Robrecht VII van Béthune) in 1246 de heerlijkheden Béthune en Dendermonde verworven. Maar toen zijn oudere broer Willem in 1251 tijdens een toernooi in Trazegnies door paarden werd vertrappeld, werd Gwijde alsnog de nieuwe bestuurder van Vlaanderen.
En zowel Ingelmunster als Meulebeke waren oud bezit van de heren van Dendermonde. Door huwelijk werd het huis van Dendermonde verbonden met het huis van Bethune.
De vermelding “dominus de Meulebeke (heer van Meulebeke) kwam voor het eerst voor in 1215. Hier kan een vermoeden zijn dat Deefakker mogelijks toen ook reeds bestond, voornamelijk door de grootte van de Hoeve en de nabijheid bij het kasteel ter Borcht, eigendom van Béthune, familiaal verbonden aan de Graaf van Vlaanderen, Gwijde de Dampierre, op een boogscheut van het kasteel van Ingelmunster waar zijn vijand Filips de Schone, de Franse koning, inviel.
Het karton dat te bezichtigen is in het gemeentehuis van Ingelmunster (geschilderd door A.K.Sandoz) toont de overhandiging van de sleutels van Brugge aan Filips de Schone. Het tafereel moet gesitueerd worden in de machtsstrijd tussen Filips de Schone en de Graaf van Vlaanderen. Hierop volgend vond de Slag bij Kortrijk, beter bekend als de Guldensporenslag (1302), plaats tussen milities uit het graafschap Vlaanderen en het leger van de Koning van Frankrijk.
In historiografisch opzicht is de slag van belang door de rol die deze in de volgende eeuwen speelde in de Belgische bewustwording en de groei van de Vlaamse Beweging die daarop volgde. Hierbij raakten de feodale, sociale en economische motieven op de achtergrond en kreeg het conflict een nationalistisch karakter.
Weetjes : Vooraleer een wandtapijt werd opgezet, werd een soort ontwerp gemaakt op karton dat als patroon diende tijdens het weven.
Het wandtapijt waarvoor het karton "Filips de Schone ontvangt de schepen van Brugge" gemaakt werd, ging verloren in de brand van 2001 die het kasteel van Ingelmunster grotendeels verwoestte.
De compositie van het karton werd in spiegelbeeld uitgewerkt. Dit is onmiddellijk zichtbaar aan het schrift en de cijfers. Omdat de originele materie van het karton tijdens het weven werd aangetast, zijn er slechts weinig originele kartons bewaard gebleven.